مننژیوم مغزی نوعی بدخیمی به شکل تومور است که مغز و یا طناب عصبی را درگیر میکند. منشاء این بدخیمی سلول های مننژیوتلیال (Meningothelial) است. این سلول ها لایه ی محافظی را می سازند که اطراف مغز و طناب عصبی را می پوشاند.
در اغلب موارد تومورهای مننژیوم مغز را درگیر میکنند اما در مواردی درگیری طناب عصبی نیز گزارش شده است. این بیماری معمولا بصورت خاموش بروز میابد و سرعت پیشرفت بسیار کمی دارد، علایمی از آن در ابتدای بیماری مشاهده نمی‌شود و در اغلب موارد نشانه های آن زمانی بروز می یابد که بیماری روند تکاملی خود را کامل کرده باشد.
علایم این بیماری در اغلب موارد شامل سر درد، تشنج، مشکلات بینایی (تاری دید)، احساس ضعف در دست و پا ها، احساس بی حسی و گزگز، اختلال در تکلم. این بیماری شایع ترین اختلال در سیستم عصبی مرکزی است و شیوع آن در زنان تقریبا دو برابر مردان است.
این بیماری به سه گروه: خوش خیم ۹۰% ، غیر معمول (آتیپیکال) ۵% و بدخیم ۳-۵% تقسیم میشود. در ۹۰ درصد موارد تومور خوش خیم بوده و نیاز به اقدامات درمانی فوری ندارد.
خوش خیم: تومور مننژیوم مغزی رشد بسیار آهسته ای دارد و در اغلب موارد هیچ نشانه ای ندارد. در این موارد نیاز به جراحی نیست و برای پیگیری روند بیماری نیاز به MRI دوره ای است. در مواردی که نشانه های بیماری بر کیفیت زندگی فرد مبتلا تاثیر داشته باشد و روند طبیعی زندگی را مختل کرده باشد، جراحی برای تخلیه تومور پیشنهاد می شود.
غیر معمول (آتیپیکال): این نوع از مننژیوم مغزی نسبت به نوع خوشخیم کمی مهاجم تر بوده و خطر عود آن نسبت به گروه اول بیشتر است. جراحی اولین رویکرد درمانی برای این نوع از مننژیوم است و در مواردی رادیوتراپی پس از جراحی هم در دستور کار قرار میگیرد.
بدخیم: نوع تهاجمی و پیشرونده ی مننژیوم می باشد، جراحی و متعاقبا رادیوتراپی اولین انتخاب برای مقابله با این نوع از مننژیوم است. در مواردی که عود بیماری دیده شود شیمی درمانی در دستور کار قرار میگیرد.
در حال حاضر هنوز علت اصلی مننژیوم مغزی مشخص نشده است، اما تعدادی فاکتور خطر برای این بیماری شناسایی شده است که ارتباط قوی با ایجاد مننژیوم دارند. برخی از این فاکتور ها شامل در معرض قرار گیری اشعه های یونیزان، هورمون ها، عوامل ژنتیکی، استفاده از گوشی همراه و آلرژی هستند که ارتباط برخی از آنها با این بدخیمی به اثبات رسیده است.
اشعه یونیزان مثل اشعه X با ایجاد شکست در دورشته ی DNA می تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از بدخیمی ها شود که مننژیوم مغزی هم جزئی از این بدخیمی ها است.
<مطالعات متعددی در مورد ارتباط میان هورمون ها و وقوع مننژیوم مغزی انجام شده است. در این میان ارتباط قوی میان مننژیوم و گیرنده های هورمون های استروژن، پروژسترون و آندروژن ها مشاهده شده است. برای مثال تغییر اندازه تومور مننژیوم مغزی در دوران حاملگی و یا زنان مبتلا به سرطان پستان گزارش شده است.
عوامل ژنتیکی مثل جهش در ژن NF2 که نوعی ژن مهار کننده ی تومو است می تواند در ابتلا به مننژیوم مغزی نقش داشته باشد. جهش در این ژن باعث ایجاد اختلال نوروفیبروماتوز نوع ۲ می شود. مطالعات نشان داده است که اکثر افرادی که مبتلا به مننژیوم مغزی نوع بدخیم هستند واجد جهش در ژن NF2 هستند.
علاوه بر عوامل مذکور ارتباط میان فاکتورهای مانند صدمات ایجاد شده در سر و گردن، استفاده از تلفن همراه و آلرژی نیز مورد مطالعه قرار گرفته اند اما نتایج قابل قبولی از این مطالعات گزارش نشده است.
انتخاب راهکار درمانی مناسب برای مننژیوم مغزی به عواملی همچون جایگاه مننژیوما در مغز، نوع مننژیوما (خوش خیم یا بد خیم بودن آن) و حال عمومی بیمار بستگی دارد.
از آنجایی که مننژیوم سرعت پیشرفت کندی دارد و در مواردی که بیمار فاقد علائم خاصی باشد یا علائم مربوطه بر کیفیت زندگی بیمار تاثیری نداشته باشد، پزشک به جای جراحی ترجیح میدهد تا روند پیشرفت بیماری را توسط تصویر برداری دوره ای تحت نظر قرار دهد تا هرگونه پیشرفت در بیماری را بتواند به موقع تشخیص دهد و در صورت نیاز اقدام به جراحی و تخلیه تومور مغزی کند.
تخلیه تومور مغزی مننژیوم که تحت عنوان کرانیوتومی شناخته میشود، رایج ترین راهکار درمانی برای این بیماری است. در مواردی که مننژیوم از نوع خوش خیم باشد و علائم آن باعث کاهش کیفیت زندگی بیمار شود و نیز از نظر جایگاه در مکانی قرار گرفته باشد که جراح دسترسی کامل به آن داشته باشد، برداشت تومور بهترین و تنها راهکار درمانی است.
در این جراحی بخش کوچکی از استخوان جمجمه برداشته شده تا جراح به تومور دسترسی پیدا کند، در ادامه جراح می تواند کل تومور و یا بخشی از آن را تخلیه کند. در مواردی که نتوان کل تومور را تخلیه کرد رادیوتراپی در دستور کار قرار میگیرد.
برای کسب بهترین نتیجه بهتر است حتما به بهترین جراح تومور مغزی مراجعه نمایید.
در مواردی که مننژیوم مغزی از نوع بدخیم باشد و یا پزشک نتواند بطور کامل تومور را خارج کند، استفاده از رادیوتراپی در دستور کار قرار میگیرد. در این نوع درمان از اشعه برای از بین بردن سلول های سرطانی و یا توقف رشد تومور استفاده می کنند. همچنین در مواردی که دسترسی به تومور امکان پذیر نباشد مثل زمانی که تومور در اطراف شریان کاروتید قرار گرفته باشد، از این روند درمانی استفاده میشود.
در برخی از موارد برای کاهش اثرات جانبی تومور و علائم آن برخی از داروها طبق دستور پزشک معالج استفاده می شوند، این داروها شامل استروئید ها و ضد تشنج ها هستند. استروئید ها در کاهش التهاب اطراف ناحیه توموری نقش دارند.`
