تنگی مجرای نخاعی موجب درد در ناحیه پشت و پا می شود، تنگی مجرای نخاعی کمری زمانی ایجاد می شود که مجرای نخاع و مجرای عصبی در ناحیه پشت تنگ شده و به نخاع و ریشه های عصب فشار وارد می کند. اکثر افراد دارای تنگی مجرای نخاعی، رفته رفته با افزایش سن متوجه این بیماری می شوند، اگرچه تعداد کمی از افراد به صورت مادرزادی با این بیماری متولد می شوند.
• آرتروز ستون فقرات (استئوآرتروز، اسپاندیلیتیس) ممکن است در برآمدگی استخوانی که در مفاصل گسترش می یابد نقش داشته باشد.
• برآمدگی استخوانی (موسوم به استئوفیت) ممکن است تا مجرای ستون فقرات و یا ریشه های عصبی ناحیه کمر پیش رود و موجب ایجاد فشار در نخاع یا اعصاب شود.
• ممکن است آسیب های دیسک انحطاطی در ناحیه پشت در ایجاد بیماری تنگی مجرای نخاعی نقش داشته باشد. دیسک موجب ایجاد فتق در نزدیکی مجرای عصبی شده و در نتیجه ریشه عصب نخاعی تحت فشار قرار می گیرد.
• لغزش مهره
• کژپشتی کمری حاد
• ممکن است در بیماران مبتلا به تنگی مجرای نخاعی مادرزادی (مثل آکندروپلازی، کوتاهی قد) علائم بیماری از سن ۱۵ سالگی افزایش یابد.
• غالباً زمانیکه نخاع یا ریشه های عصبی تحت فشار قرار می گیرند، درد و سایر علائم بیماری گسترش می یابند.
غالباً در بیماری تنگی مجرای نخاعی کمری، یکی از سه سطح ناحیه پشت تحت تاثیر قرار می گیرد: L3-L4، L4-L5، و L5-S1. گاهی اوقات هم بیش از یک سطح تحت تاثیر قرار می گیرد.
نواحی قرمز نشان دهنده فشردگی نخاع/ریشه عصبی ناشی از بیماری تنگی مجرای نخاعی کمری است
ممکن است درد ناحیه پشت در قسمت باسن، پاها دیسکو ماهیچه ساق پا پخش شود. گاهی اوقات به درد قسمت پا و ماهیچه ساق پا، شلی ستون فقرات گفته می شود. شکایت بسیاری از بیماران مبتلا به تنگی مجرای نخاعی کمری این است که آنها قبل از شروع درد پا قادر به راه رفتن در مسافت های طولانی نیستند. حتی بعد از نشستن یا دراز کشیدن، درد پا بعد از پیاده روی مجدد بازمی گردد.
ممکن است درد پا با عناوین شبه سیاتیک یا گرفتگی عضلات توصیف شود. میزان درد بین خفیف و شدید متغیر است و ممکن است دائمی یا موقتی باشد. به ندرت تنگی مجرای نخاعی منجر به فلجی می شود. با این حال گاهی اوقات، ممکن است درد و علائم آن وخیم تر شود (مثل حالت بیحسی، ضعف و سستی).
عمل جراحی ستون فقرات در صورتی پیشنهاد می شود که درمان های دیگر (مثل تزریق های فقراتی) بی تاثیر باشند، و علائم بیماری شدید و پیشرونده باشند. شیوه های متفاوتی برای عمل جراحی وجود دارند که جراح ستون فقرات یا جراح اعصاب ممکن است آن شیوه را برای درمان بیماری تنگی مجرای شما انتخاب نماید. نوع عمل بستگی به علت تنگی مجرای نخاعی دارد.
• در شیوه «تقلیل فشار»، استخوان یا ماده دیسک فشارآورنده بر نخاع یا ریشه های عصبی برداشته شده و بدین ترتیب مجرای عصبی وسیع می شود.
• ممکن است بیماری دیسک انحطاطی یا لغزش مهره در بی ثباتی فقراتی نقش داشته باشد.
• ممکن است شیوه عمل شامل استفاده از ابزار و آلات متصل کننده فقرات در جهت تثبیت ستون فقرات کمری باشد.
معمولا بعد از جراحی، به خصوص دو روز اول بعد از عمل، احساس ناراحتی و درد بعد از عمل وجود دارد. زمانیکه در بیمارستان بستری هستید یا در منزل در حال سپری کردن دوران بهبودی هستید، جراح شما برای کمک به کاهش ورم و درد، داروهایی را برای شما تجویز می کند. با توجه به پیچیدگی عمل و سلامت عمومی، برخی از بیماران یک روز بعد از عمل می توانند بنشینند و از تخت بلند شوند. آغاز فعالیت همراه با کمک و در حد تحمل فرد به صورت تدریجی می باشد.
لازم است که برای دستیابی به بهترین درمان بیماری تنگی مجرای نخاعی شما، علائم بیماری تشخیص داده شوند. از آنجائیکه بیماری تنگی مجرای نخاعی به تدریج و با افزایش سن گسترش می یابد، علائم آن هم به تدریج گسترش یافته و به تدریج تشدید می شود. همچنین علائم بیماری می توانند تا حد زیادی متفاوت باشند. ممکن است به هیچ وجه علائم بیماری در شما آشکار نشود، چراکه همیشه تنگ شدن مجرای ستون فقرات یا سایر کانال ها باعث ایجاد فشردگی در نخاع یا رشته های عصبی نمی شود. اما زمانیکه ستون فقرات یا رشته های عصب شما تحت فشار قرار گرفته و فشرده می شوند، شما احساس درد خواهید کرد.
علائم بیماری شما به این مورد هم بستگی دارد که کدام قسمت از ستون فقرات شما تنگ شده است. به طور کلی، بیماری تنگی مجرای نخاعی بر ناحیه پشت (ستون فقرات کمری) یا گردن شما (ستون فقرات گردنی) تاثیر می گذارد. معمولا بروز تنگی مجرا در ناحیه وسط کمر شما (ستون فقرات پشت قفسه سینه) رایج نیست.
بیماری تنگی مجرای نخاعی در ناحیه پشت تحتانی (ستون فقرات کمری) می تواند موجب درد یا گرفتگی عضلات پا در حین ایستادن های طولانی مدت یا پیاده روی در شما شود. احساس ناراحتی زمانی در شما تسکین می یابد که شما به جلو خم شوید یا بنشینید، اما زمانیکه مجددا به حالت عمودی می ایستید درد شما بازمی گردد. به این مسئله اینگونه فکر کنید: هنگامیکه در فروشگاه گشت می زنید، آیا خم شدن به روی چرخ فروشگاه موجب کاهش درد شما می شود؟ دردی که بدین طریق کاهش می یابد معمولا ناشی از تنگی مجرای نخاعی کمری شماست. معمولا به این نوع درد ««شبه لنگی»، «لنگی کاذب»، یا «لنگی موقت دارای ریشه عصبی» اطلاق می شود.
سایر علائم تنگی مجرای نخاعی کمری به جزء درد ممکن است شامل بیحسی، سستی یا حس سوزش در پا باشد.
در موارد حاد تنگی مجرای نخاعی کمری، ممکن است اعصاب ناحیه مثانه یا روده تحت فشار قرار گیرد که می تواند منجر به بی اختیاری نسبی یا کامل دفع شود. اگر در کنترل دفع ادرار یا مدفوع مشکلاتی دارید، حتماً باید بلافاصله درصدد درمان دارویی آن برآیید.
تنگی مجرای نخاعی در قسمت گردن شما (ستون فقرات گردنی) می تواند باعث ایجاد درد در ناحیه گردن و کتف شما شود. ممکن است دست شما تحت پرتودرمانی قرار گیرد. تنگی مجرای نخاعی گردنی می تواند موجب سردرد، کرخی و بیحسی، یا سستی ماهیچه ها شود. همچنین می تواند بر اعصاب کنترل کننده تعادل شما، تاثیر گذارد که منجر به بی دست و پایی یا حالت افتادن در شما می شود. درد ناشی از تنگی مجرای نخاعی گردنی ممکن است به صورت گهگاهی یا مزمن باشد، و همچنین از حالت خفیف تا شدید باشد.
شما باید بدانید که چه چیزی موجب درد شما می شود چراکه آگاهی از آن، بر گزینه های درمان شما تاثیر دارد.
پزشکان برای دسته بندی تنگی مجرای نخاعی دو روش دارند. گروه اول را ابتدایی می نامند، بدین معنا که شما از زمان تولد مبتلا به آن بوده اید و به عنوان نقص از ابتدای تولد تلقی می شود. در برخی افراد، مجرای نخاعی از همان هنگام تولد درمقایسه با سایرین، تنگ تر و باریک تر است و ممکن است تا اواخر زندگی مشکلاتی را نشان ندهد. به این شکل از تنگی مجرای ارثی، سندروم پایه کوتاه اطلاق می شود. این بیماران بسیار مستعد ابتلا به تنگی مجرا در میانسالی می باشند.
تنگی مجرای نخاعی ابتدایی، به ویژه در مقایسه تنگی مجرای نخاعی اکتسابی، رایج و متداول نیست.
تنگی مجرای نخاعی اکتسابی، نتیجه بیماری یا آسیب به ستون فقرات است که در ادامه به انواع اصلی آن اشاره خواهد شد.
علت اصلی تنگی مجرای نخاعی اکتسابی، فرسایش و سایش مهره های ستون فقرات به دلیل افزایش سن است. در حقیقت متداول ترین علت مستقیم تنگی مجرای نخاعی، «آرتروز» است که در پی آن، غضروف محافظ مفصل ها به همراه افزایش سن شروع به تحلیل می رود.
در افراد جوان، غضروف نرم است. با افزایش سن و پیرتر شدن، غضروف سخت شده یا ممکن است به طور کامل فرسوده شود که در نتیجه استخوان ها بر روی یکدیگر ساییده می شوند. بدن به سایش استخوان ها بر روی یکدیگر از طریق تولید زوائد کوچک استخوان موسوم به «برآمدگی استخوانی» (استئوفیت) واکنش نشان می دهد. این واکنش تلاشی برای محدود کردن حرکت و در نتیجه محدود کردن درد ناشی از سایش استخوان ها بر روی یکدیگر می باشد.
این مطلب نسبتاً صحیح است: اگر شما کمتر حرکت می کردید، احتمالا درد شما هم کمتر می بود. با این حال شما نمی توانید کاملا دست از تحرک بردارید و حرکت کم هم موجب کاهش کیفیت زندگی شما می شود. بعلاوه، این برآمدگی های استخوانی می تواند باعث ایجاد درد دیگری در شما شود. این بر آمدگی ها می توانند در ستون فقرات موجب تنگ شدن مجرای نخاعی (که تنگی مجرای نخاعی است) شده و در نتیجه به نخاع یا ریشه های عصبی شما فشار وارد شود.
علاوه بر آرتروز، پیشروی تنگی مجرای نخاعی می تواند به دلیل مشکلات ناشی از دیسک بین مهره ایی هم باشد. دیسک های بین مهره ایی می توانند به شکل برآمدگی یا می توانند به شکل ازهم گسیخته (دیسک فتق) باشند. دیسک برآمده و متورم یا قسمت های دیسک فتق می تواند باعث ایجاد برآمدگی در مجرای نخاعی شود یا به عصب منتهی به مجرا فشار وارد کند. رباط های متصل کننده مهره ها هم ممکن است زایل شده و امکان جابجایی مهره ها فراهم شود که در نتیجه نخاع یا اعصاب تحت فشار قرار می گیرند.
عوامل پرخطر هم در مورد آرتروز ستون فقرات و هم مشکلات مربوط به دیسک شامل افزایش سن، وضعیت اندامی ضعیف، ورزش های برخوردی، و چاقی است.
آسیب به ستون فقرات هم می تواند موجب تنگی مجرای نخاعی شود. به عنوان مثال، ممکن است یک شی سنگین را بدون رعایت شیوه های مناسب، بلند کنید. این عمل می تواند به دیسک شما آسیب برساند یا حتی موجب خروج مهره ها از ردیف عادی خودش شود. اینگونه آسیب ها باعث ایجاد فشار بر نخاع و ریشه های عصبی می شود. حتی ممکن است بخشی از مهره های پشت شما از هم گسیخته شده و قطعات استخوان به زور وارد مجرای نخاعی شوند.
هرگونه آسیب به ستون فقرات می تواند موجب ورم بافت و در نتیجه فشار بر نخاع یا ریشه های عصبی شود، که همین وضعیت منجر به تنگی مجرای نخاعی و درد پشت یا درد گردن می شود.
معاینه فیزیکی، اشعه X، سی تی اسکن، و ام آر آی در جهت تشخیص تنگی مجرای نخاعی
تشخیص مشکل تنگی مجرای نخاعی می تواند مسئله ایی پرچالش باشد. علائم می توانند شبیه به علائم بیماری های دیگر باشند، افزون بر اینکه علائم ممکن است فقط گاهی اوقات ظاهر شوند. به منظور تشخیص علت مشکل تنگی مجرای نخاعی شما، پزشک تان باید چندین معاینه و آزمایش بر روی شما انجام دهد. این معاینات و آزمایش ها به پزشک کمک می کند تا برنامه درمانی شما را تعیین کند، به گونه ایی که درد و سایر علائم شما را کنترل کرده و در عین حال به بهبود شما هم کمک کند.
در طول مدت ویزیت، پزشک تان از شما در مورد علائم فعلی و روش های درمانی که تاکنون انجام داده اید، سوال خواهد کرد. این سوالات، بخشی از معاینه فیزیکی شماست. سوالاتی که معمولا از شما پرسیده می شود عبارتند از:
• درد از چه زمانی شروع شده است؟
• اخیراً چه فعالیت هایی انجام داده اید؟
• برای تسکین دردتان چه کارهایی انجام داده اید؟
• آیا درد پخش می شود یا به سایر نقاط بدن تان (مثل پایین دست تان یا پایین پایتان) منتقل می شود؟
• آیا چیزی باعث کاهش درد یا تشدید آن می شود؟ آیا پیاده روی در سراشیبی موجب بدتر شدن یا بهتر شدن درد می شود؟ زمانیکه به جلو خم می شوید یا می نشینید، تاثیری بر دردتان دارد؟
شاید لازم باشد که برای کمک به تشخیص پزشک در مورد علت مشکل تنگی مجرای شما، برخی آزمایش های تصویربرداری انجام شود. این مطالعات تشخیصی معمولا زمانی انجام می شوند که بعد از گذشت ۳ تا ۶ ماه از مدت درمان، نظیر استراحت، داروهای ضدالتهاب، و درمان فیزیکی، علائم بیماری فروکش نکرده باشند.
آزمایش های تصویربرداری بر حسب احتیاط توصیه می شوند، چراکه بسیاری از افرادی که دارای علائم تنگی مجرای نخاعی نیستند دارای عکس، سی تی اسکن و ام آر آی های غیرعادی هستند. جراحی فقط باید در مورد بیمارانی انجام شود که علائم شان مرتبط با یافته های این مطالعه باشد.
معمولاً در همان ابتدا عکس اشعه x ساده گرفته می شود. این نوع عکس ها در مورد تشخیص وجود عفونت، تومور و مشکلات مرتبط با ردیف ستون مهره ها سودمند هستند. در این عکس ها، ناحیه دیسک تنگ شده، شکستگی ها، برآمدگی استخوانی یا آرتروز قابل مشاهده است.
سی تی اسکن یا ام آر آی هم می تواند دیسک متورم شده را نشان دهد.
