علائم و عوارض خونریزی مغزی (هموراژ)
هموراژ مغزی خونریزی در داخل یا اطراف مغز است. علل خونریزی یا هموراژ مغزی شامل فشار خون بالا، عروق خونی غیرطبیعی ضعیف که دچار نشت هستند، سوء مصرف مواد مخدر و ضربه مغزی می‌باشند. بسیاری از افرادی که خونریزی مغزی را تجربه می‌کنند، علائمی مانند سکته مغزی دارند و ممکن است دچار ضعف در یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن یا بی حسی باشند. دشواری در انجام فعالیت‌های معمول، از جمله مشکلات در راه رفتن و یا حتی افتادن، علائمی غیر معمول نیستند. حدود ده درصد از تمام موارد سکته‌های مغزی به صورت هموراژیک هستند یا در اثر خونریزی در مغز ایجاد می‌شوند.
در هنگام خونریزی مغزی چه اتفاقی می‌افتد؟
هنگامی که خون ناشی از ضربه مغزی بافت‌های مغزی را تحریک می‌کند، این امر باعث ایجاد تورم می‌شود. به این حالت ورم مغزی گویند. خون در توده‌ای به نام هماتوم جمع می‌شود. این شرایط باعث افزایش فشار روی بافت مغزی مجاور می‌شود، جریان خون حیاتی را کاهش می‌دهد و سلول‌های مغزی را از بین می‌برد. خونریزی ممکن است در داخل مغز، بین مغز و غشاء که آن را پوشش می‌دهد، بین لایه‌های پوشش مغز یا بین جمجمه و پوشش مغز رخ دهد.
چه عواملی سبب خونریزی مغزی می‌شوند؟
چندین علل برای خونریزی مغزی وجود دارند. رایج‌ترین موارد عبارتند از:
- ضربه مغزی: ضربه مغزی شایع‌ترین علت خونریزی در مغز افراد جوان‌تر از 50 سال است.
- فشار خون بالا: این بیماری مزمن می‌تواند در مدت طولانی، دیواره‌های رگ‌های خونی را تضعیف کند. فشار خون بالایی که درمان نشده است یکی از علل قابل پیشگیری خونریزی مغزی است.
- انوریسم مغزی: انوریسم مغزی ضعف در دیواره رگ خونی است که متورم شده است. این رگ می‌تواند دچار پارگی و منجر به سکته مغزی شود.
- اختلالات عروق خونی (بدشکلی شریان وریدی): ضعف در رگ‌های خونی در اطراف مغز ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد و تنها در صورت پیشرفت علائم تشخیص داده می‌شود.
- آنژیوپاتی آمیلوئید: آنژیوپاتی آمیلوئید یک اختلال در دیواره‌های رگ‌های خونی است که بعضی اوقات با پیری و فشار خون بالا اتفاق می افتد. آنژیوپاتی آمیلوئید ممکن است خونریزی‌های کوچک و ناگهانی را قبل از یک هموراژ بزرگ ایجاد کند.
- اختلالات خون یا خونریزی: کم خونی سلول‌های داسی شکل و هموفیلی می‌توانند منجر به کاهش سطح پلاکت خون شوند.
- بیماری کبد: این وضعیت به طور کلی با افزایش خونریزی همراه است.
- تومور مغزی
علائم خونریزی مغزی چیست؟
علائم خونریزی مغزی ممکن است متفاوت باشند. این علائم به محل خونریزی، شدت خونریزی و میزان آسیب بافت بستگی دارند. علائم خونریزی مغزی ممکن است ناگهان یا در طول زمان ایجاد شوند و شاید به تدریج بدتر شده یا به طور ناگهانی ظاهر شوند. اگر هر کدام از علائم زیر را دارید، ممکن است خونریزی مغزی داشته باشید. این وضعیت تهدید کننده است و باید بلافاصله به اورژانس بروید. این علائم عبارتند از:
- سر درد ناگهانی شدید
- تشنج بدون سابقه قبلی
- ضعف در یک دست یا پا
- تهوع یا استفراغ
- کاهش هوشیاری، رخوت
- تغییر در بینایی
- گز گز کردن یا بی حسی
- مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
- بلعیدن دشوار
- دشواری در نوشتن یا خواندن
- از دست دادن مهارت‌های حرکتی ظریف مانند لرزش دست
- از دست دادن هماهنگی
- از دست دادن تعادل
- احساس غیرطبیعی در طعم و مزه
- از دست دادن هوشیاری
در نظر داشته باشید که بسیاری از این علائم اغلب ناشی از شرایطی غیر از خونریزی مغزی است.
خونریزی مغزی چگونه درمان می‌شود؟
هنگامی که به پزشک مراجعه می‌کنید، او می‌تواند بر اساس علائم شما مشخص کند که کدام قسمت مغز تحت تأثیر قرار گرفته است. اگر پزشک به هر نوع سکته مغزی مشکوک باشد، ارزیابی فوری لازم است. بررسی ممکن است شواهد مربوط به آسیب مغزی همراه با ضعف، ناتوانی در صحبت کردن و یا از دست رفتن احساس را نشان دهد. به طور کلی یک معاینه رادیولوژی مانند سی تی اسکن و ام آر آی یا اسکن تصویری رزونانس مغناطیسی ضروری است. سی تی اسکن یا ام آر آی می‌توانند ویژگی‌های مختلف و موقعیت خونریزی مغزی را برجسته و نمایان کند. اگر خونریزی داخل مغز و یا اطراف آن باشد، ممکن است آزمایش‌های بیشتری برای تعیین علت خونریزی تعیین شوند. این آزمایش‌های اضافی می‌توانند به تعیین اینکه آیا عروق خونی غیر طبیعی وجود دارند و یا گام بعدی در هر دو مورد تشخیص یا درمان کمک کند. در شرایط خاص، ممکن است نیاز به تأیید شواهدی خونریزی یا جلوگیری از مشکلات دیگر مغزی با انجام اسپاینال تپ (نمونه برداری از ناحیه کمری) باشد. درمان خونریزی مغزی بستگی به محل، علت و میزان خونریزی دارد. عمل جراحی خونریزی مغزی ممکن است برای کاهش تورم و جلوگیری از خونریزی مورد نیاز باشد. بعضی از داروها نیز ممکن است تجویز شوند. این داروها شامل داروهای ضد درد، کورتیکواستروئیدها یا دیورتیک‌ها برای کاهش تورم و ضد تشنج برای کنترل تشنج هستند.
آیا افراد می‌توانند پس از رخ دادن خونریزی مغزی بهبود یابند و آیا عوارض احتمالی وجود دارد؟
این که بیمار چگونه به خونریزی مغزی پاسخ می‌دهد بستگی به میزان خونریزی و میزان ادم مغزی دارد. برخی از بیماران پس از هموراژ مغزی به طور کامل بهبود می‌یابند. عوارض خونریزی مغزی احتمالی شامل سکته مغزی، از دست دادن عملکرد مغز یا عوارض جانبی دارو یا درمان‌ها می‌باشند. احتمال مرگ نیز وجود دارد و ممکن است با وجود درمان پزشکی سریع رخ دهد.
آیا می‌توان از خونریزی مغزی جلوگیری کرد؟
از آنجا که اکثر خونریزی‌های مغزی با عوامل خطر خاصی مرتبط هستند، می‌توانید خطر وقوع خونریزی مغزی را با رعایت روش‌های زیر به حداقل برسانید:
- فشار خون بالا را درمان کنید. مطالعات نشان می‌دهند که 80 درصد از بیمارانی که دچار خونریزی مغزی هستند دارای سابقه ابتلا فشار خون بالا می‌باشند. مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که از طریق رژیم غذایی، ورزش و دارو فشار خون بالای خود را کنترل کنید.
- سیگار نکشید.
- از مواد مخدر استفاده نکنید. برای مثال، کوکائین می‌تواند خطر خونریزی در مغز را افزایش دهد.
- به دقت رانندگی کنید و کمربند ایمنی خود را ببندید.
- اگر موتور سیکلت سوار می‌شوید، همیشه از یک کلاه ایمنی استفاده کنید.
- انواع عمل جراحی برای رفع خونریزی مغزی را بررسی کنید. اگر از ناهنجاری‌هایی مانند آنوریسم رنج می‌برید، عمل جراحی خونریزی مغزی ممکن است به جلوگیری از خونریزی در آینده کمک کند.
- در هنگام استفاده از کومادین مراقب باشید. اگر این دارو را که به نام وارفارین نیز شناخته شده است، مصرف می‌کنید، به طور منظم با پزشک خود در تماس باشید تا مطمئن شوید که سطوح خونی شما مناسب است.