نوروپاتی دیابتی

عوامل خطر

هر کسی که دیابت دارد، ممکن است به نوروپاتی مبتلا شود، اما عوامل زیر فرد را بیشتر در معرض آسیب عصبی قرار می‌دهد:

• کنترل قند خون ضعیف: این بزرگترین عامل خطر برای تمامی عوارض دیابت، از جمله آسیب عصبی است. حفظ دائمی میزان قند خون در یک سطح مناسب،  بهترین راه برای محافظت از سلامت اعصاب و رگ‌های خونی است.

• طول مدتی که فرد به دیابت مبتلاست: هرچه مدتی که فرد به دیابت مبتلا است طولانی‌تر باشد، خطر ابتلا به نوروپاتی دیابتک نیز بیشتر خواهد شد، به ویژه اگر بیمار قند خون خود را به خوبی کنترل نکند.

• بیماری کلیوی: دیابت می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند، که این خود ممکن است میزان سموم در خون را افزایش داده و باعث آسیب عصبی شود.

• اضافه وزن داشتن: داشتن شاخص توده بدنی بیشتر از 24 ممکن است خطر ابتلا به نوروپاتی دیابتی را افزایش دهد.

عوارض

نوروپاتی دیابتی می‌تواند عوارض جدی‌ای ایجاد کند، از جمله:

از دست دادن یکی از اعضای بدن

از آنجایی که آسیب عصبی می‌تواند باعث از بین رفتن حس در پاها شود، بریدگی‌ها و زخم‌ها ممکن است مورد بی توجه قرار گرفته و در نهایت به شدت آلوده یا به جراحاتی وخیم تبدیل شوند، وضعیتی که در آن پوست و بافت‌های نرم از بین می‌روند. از آن‌جا که دیابت موجب کاهش جریان خون در پاها می‌شود خطر ابتلا به عفونت بالا است. ممکن است درمان عفونت‌هایی که استخوان را درگیر کرده و باعث مرگ بافتی (قانقاریا) شده باشند، غیرممکن بوده و نیاز به قطع پنجه پا، پا تا قوزک آن، و یا حتی ساق پا باشد.

مفصل شارکو

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که یک مفصل، معمولا در پا ( قسمت پایینتر از قوزک پا)، به علت آسیب عصبی از بین رفته باشد. بیماری مفصل شارکو با از دست دادن حس و همچنین تورم، بی‌ثباتی و گاه تغییر شکل در خود مفصل مشخص می‌شود. درمان زود‌هنگام می‌تواند بهبود را تسریع کرده و از آسیب بیشتر جلوگیری کند.

عفونت‌های دستگاه ادراری و بی اختیاری ادرار

آسیب‌دیدگی اعصابی که مثانه را کنترل می‌کنند، ممکن است مانع تخلیه کامل مثانه شود. این باعث می‌شود که باکتری‌ها در مثانه و کلیه فرد تکثیر شده، و عفونت ادراری پیش بیاید. آسیب عصبی همچنین می‌تواند توانایی فرد در احساس زمانی که نیاز به ادرار کردن دارد، یا کنترل عضلاتی که اجازه خروج ادرار می‌دهند را تحت تأثیر قرار دهد.

عدم آگاهی از هیپوگلیسمی( افت قند خون)

به طور معمول هنگامی که قند خون فرد خیلی کاهش می‌یابد - کمتر از 70 میلی گرم در دسی لیتر (mg / dL) یا 3.9 میلیمول در لیتر (mmol / L) – فرد نشانه‌هایی از قبیل لرزش، عرق کردن و ضربان قلب بالا را تجربه خواهد کرد. نوروپاتی اعصاب خودکار می‌تواند در توانایی فرد در درک این علائم اختلال ایجاد کند.

فشار خون پایین

آسیب‌دیدگی اعصابی که گردش خون را کنترل می‌کنند، می‌تواند توانایی بدن برای تنظیم فشار خون را تحت تاثیر قرار دهد. این می‌تواند باعث افت فشار شدید هنگامی که فرد از حالت نشسته می‌ایستد شده (افت فشارخون وضعیتی)، و ممکن است منجر به سرگیجه یا قش کردن شود.

مشکلات گوارشی

آسیب‌دیدگی اعصاب دستگاه گوارش می‎‌تواند باعث یبوست یا اسهال (یا یبوست و اسهال به صورت تناوبی) و همچنین حالت تهوع، استفراغ، نفخ و بی‌اشتهایی شود. همچنین می‌تواند سبب فلج معده یا گاستروپارزی شود، وضعیتی که در آن معده بسیار آهسته تخلیه می‌شود ویا اصلا تخلیه نمی‌شود. این مساله می‌تواند با گوارش تداخل پیدا کرده و باعث حالت تهوع، استفراغ و نفخ شده و به شدت بر میزان قند خون و تغذیه تاثیر بگذارد.

اختلال جنسی

نوروپاتی اتونومیک اغلب به اعصاب مرتبط با اندام‌های جنسی آسیب رسانده، منجر به اختلال نعوظ در مردان و مشکلات خشکی واژن و تحریک جنسی در زنان می‌شود.

افزایش یا کاهش تعریق

هنگامی که غدد عرق به طور طبیعی عمل نکنند، بدن قادر به تنظیم درجه حرارت خود نمی‌باشد. کاهش یا عدم تعریق (انیدروزیس) می‌تواند خطرناک باشد. نوروپاتی اعصاب خودمختار همچنین ممکن است باعث تعریق بیش از حد، به خصوص در شب و یا در هنگام خوردن غذا باشد.

تشخیص

تشخیص نوروپاتی دیابتی معمولا براساس علائم، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی شخص انجام می‌شود. در طول معاینات و آزمایش‌ها، پزشک احتمالا قدرت و تونوس عضلات، رفلکس تاندون‌ها و حساسیت به لمس، حرارت و لرزش را مورد بررسی قرار می‌دهد. پزشک همچنین ممکن است بعضی از آزمایش‌هایی زیر را تجویز کند:

• آزمایش مونوفیلامنت: حساسیت به لمس می‌تواند با استفاده از یک رشته نایلون نرم به نام مونوفیلامنت مورد آزمایش قرار گیرد.

• مطالعه هدایت عصبی: این تست سرعت انتقال پیام‌های الکتریکی که در اعصاب دست و پا جریان دارند را اندازه‌گیری می‌کند و اغلب برای تشخیص سندرم تونل کارپال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• الکترومیوگرافی (EMG): آزمایش الکترومیوگرافی اغلب همراه با آزمایش مطالعه هدایت عصبی انجام می‌شود که فعالیت الکتریکی عضلات را اندازه گیری می‌کند.

• آزمون حسی کمی: این آزمایش غیر‌تهاجمی، برای ارزیابی نحوه واکنش اعصاب به لرزش و تغییرات دما مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• آزمایش دستگاه عصبی خودمختار: اگر کسی علائم نوروپاتی اتونومیک را داشته باشد، ممکن است پزشک آزمایش‌های خاصی برای بررسی فشار خون او در موقعیت‌های مختلف تجویز کند و توانایی تعریق فرد را مورد ارزیابی قرار دهد.

راه‌های مقابله با نوروپاتی دیابتیک

روش‌های مقابله با این بیماری عبارتند از:

کند کردن سرعت پیشرفت بیماری

ثابت نگه‌داشتن قند خون در یک محدوده مشخص مناسب می‌تواند به جلوگیری یا تاخیر در پیشرفت نوروپاتی دیابتی کمک کرده و حتی ممکن است بعضی از علائم فرد را بهبود ببخشد. پزشک بهترین محدوده هدف برای قند خون فرد را براساس عوامل متعددی نظیر سن، طول مدتی که فرد به دیابت مبتلا است، وضعیت سلامتی عمومی و دیگر شرایط پزشکی بیمار تعیین می‌کند. برای کاهش سرعت آسیب‌دیدگی اعصاب‌، لازم است موارد زیر را رعایت کنید:

• توصیه‌های پزشک خود برای مراقبت از پا‌های خود را به خوبی دنبال کنید.
• فشار خون خود را کنترل کنید.
• یک برنامه غذایی سالم را دنبال کنید.
• فعالیت بدنی زیادی انجام دهید.
• وزن بدن خود را در محدوده وزن سلامتی نگه دارید.
• سیگار نکشید.

کاهش درد

داروهای متعددی برای از بین بردن درد اعصاب استفاده می‌شوند، اما آن‌ها برای همه جواب نمی‌دهند و اکثرا عوارض جانبی‌ای دارند که باید در مقایسه با مزایای آن‌ها، سنجیده شوند. درمان‌های تسکین درد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

همچنین تعدادی روش‌های درمانی در‌ طب مکمل مانند کپسایسین کرم (ساخته شده از فلفل قرمز چینی)، فیزیوتراپی یا طب سوزنی وجود دارد که ممکن است در کاهش درد تاثیر داشته باشند. پزشکان اغلب از این روش‌های درمانی در کنار درمان‌های معمول استفاده می‌کنند، اما برخی از این روش‎‌ها ممکن است به تنهایی نیز موثر باشند. شرح دقیق‌تر این روش‌ها عبارت است از:

مدیریت عوارض و بازگرداندن عملکرد اندام‌ها

درمان‌های خاصی برای بسیاری از عوارض نوروپاتی وجود دارد، از جمله:

روش‌های خانگی و تغییر سبک زندگی برای کاهش احتمال ابتلا به این آسیب عصبی

این اقدامات می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به نوروپاتی دیابتیک کمک کند:

فشار خون خود را تحت کنترل نگه دارید

افرادی که مبتلا به دیابت هستند، نسبت به افرادی که دیابت ندارند بیشتر احتمال دارد که فشار خون بالا داشته باشند. داشتن فشار خون بالا و دیابت به میزان قابل توجهی خطر عوارض را افزایش می دهد، زیرا هر دو این بیماری‌ها به عروق خونی آسیب رسانده و جریان خون را کاهش می‌دهد. سعی کنید فشار خون خود را در محدوده‌ای که پزشک به شما توصیه می‌کند نگه دارید و مطمئن شوید که در هر بار مراجعه به مطب فشار خونتان چک می‌شود.

غذاهای سالم انتخاب کنید

یک رژیم غذایی متعادل که حاوی انواع غذاهای سالم (به ویژه میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل است) داشته باشید و اندازه وعده‌های غذایی خود را برای رسیدن به وزن سالم یا حفظ آن محدود نمایید.

هر روز فعالیت ورزشی داشته باشید

فعالیت ورزشی روزانه از قلب شما محافظت می‌کند و جریان خون را بهبود می‌بخشد. همچنین نقش مهمی در کنترل قند خون و فشار خون شما دارد. انجمن دیابت آمریکا معمولا حدود 30 دقیقه تمرین ملایم روزانه، برای حداقل پنج بار در هفته را توصیه می‌کند. اگر شما نوروپاتی شدید دارید و حساسیت پاهایتان کاهش یافته‌ است، پزشک ممکن است توصیه کند که فعالیت‌های بدون وزنه‌ای مانند دوچرخه سواری یا شنا انجام دهید.

سیگار کشیدن را متوقف کنید

اگر شما مبتلا به دیابت هستید و به هر شکلی از تنباکو استفاده می‌کنید، احتمال مرگ شما در اثر حمله قلبی یا سکته مغزی نسبت به افراد غیر سیگاری که دیابت دارند بیشتر است، و بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات گردش خون در پای خود هستید. اگر دخانیات مصرف می‌کنید، با پزشک خود درباره پیدا کردن راه‌هایی برای ترک آن صحبت کنید.