ورم، که ادم نیز نامیده می‌شود، پاسخ بدن به بسیاری از انواع آسیب‌هاست. این عارضه می‌تواند ناشی از عفونت، ارتفاع یا استفاده‌ی زیاد باشد. معمولا ورم به سرعت رخ می‌دهد و درمان آن با ترکیبی از روش‌ها از جمله استراحت، یخ، دارو یا برداشت مایع اضافه آسان است.
مغز شما همچنین می‌تواند در اثر آسیب، بیماری یا دلایل دیگری ورم کند. با این وجود ورم مغز می‌تواند به سرعت باعث مشکلات جدی، از جمله مرگ شود. درمان چنین موردی همچنین دشوارتر است. مانند سیستم کنترل اصلی بدن شما، مغز برای عملکرد کلی بسیار مهم و حیاتی است. با این حال، جمجمه ضخیم، استخوانی که کاملا از این اندام حیاتی محافظت می‌کند برای ورم مغز فضای کوچکی فراهم می‌کند.
ورم مغز چیست؟
ورم مغز نام‌های زیادی دارد:
- ادم مغز
- افزایش فشار داخل جمجمه
- ادم مغزی
ورم می‌تواند در نقاط خاص یا سرتا سر مغز رخ دهد. این بستگی به علت دارد. ورم مغز هر جایی که رخ دهد فشار داخل جمجمه را افزایش می‌دهد. این عارضه با عنوان فشار داخل جمجمه یا ICP شناخته می‌شود. این فشار می‌تواند از جریان خون به مغز شما جلوگیری کند، که آن را از اکسیژن که برای عملکرد به آن نیاز دارد محروم می‌کند. ورم همچنین می‌تواند خارج شدن مایعات دیگر از مغز را مسدود کند و حتی ورم را بدتر کند. و ممکن است منجر به آسیب یا مرگ مغزی شود.
علت ورم مغز چیست؟
آسیب، سایر مشکلات سلامتی، عفونت‌ها، تومورها و حتی ارتفاعات زیاد، هر یک از این مشکلات می‌توانند باعث ورم مغزی شوند. لیست زیر راه‌های مختلفی که مغز می‌تواند ورم کند را توضیح می‌دهد:
- آسیب ضربه‌ای مغز (TBI): آسیب ضربه‌ای مغز، ضربه سر، ضربه مغز، یا آسیب مغز به دست آمده نیز نامیده می‌شود. در آسیب ضربه‌ای مغز، یک رویداد ناگهانی به مغز آسیب می‌زند. هم خود تماس فیزیکی و هم شتاب و کاهش سرعت سریع سر می‌تواند باعث آسیب شود. شایع‌ترین علل آسیب ضربه‌ای مغز شامل افتادن، تصادف با خودرو، برخورد یا اصابت با یک جسم و حمله است. آسیب اولیه می‌تواند باعث ایجاد ورم بافت مغز شود. علاوه بر این، قطعات شکسته استخوان می‌توانند رگ‌های خونی را در هر قسمت از سر پاره کنند. پاسخ بدن به آسیب ممکن است ورم را نیز افزایش دهد. ورم بیش از حد ممکن است مانع عبور مایعات از مغز شود.
- سکته‌های ایسکمیک: سکته مغزی ایسکمیک شایع‌ترین نوع سکته مغزی است و به علت لخته شدن خون یا انسداد در مغز یا در نزدیکی آن ایجاد می‌شود. مغز قادر به دریافت خون، و اکسیژن، که برای عملکرد به آنها نیاز دارد، نیست. در نتیجه، سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند. همانطور که مغز پاسخ می‌دهد، تورم می‌تواند رخ دهد.
- خونریزی مغزی (درون مغزی) و سکته مغزی: خونریزی به نشت خون از یک رگ خونی اشاره دارد. سکته هموراژیک شایع‌ترین نوع خونریزی مغزی است. آنها هنگامی رخ می‌دهند که رگ‌های خونی در هر نقطه‌ای از مغز پاره می‌شوند. با نشت کردن خون و پاسخ بدن، فشار داخل مغز ایجاد می‌شود. گمان می‌رود فشار خون بالا علت شایع این نوع سکته مغزی باشد. خونریزی در مغز همچنین ممکن است به علت آسیب سر، داروهای خاص و ناهنجاری‌های ناشناخته موجود از تولد (مادرزادی) باشد.
- عفونت‌ها: بیماری ناشی از یک ارگانیسم عفونی مانند ویروس یا باکتری می‌تواند منجر به ورم مغز شود. نمونه‌هایی از این بیماری‌ها عبارتند از:
- مننژیت : این یک عفونت است که در آن پوشش مغز ملتهب می‌شود. این عارضه می‌تواند توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، ارگانیسم‌های دیگر و برخی داروها ایجاد شود.
- انسفالیت : این یک عفونت است که در آن مغز خودش ملتهب می‌شود. این اغلب ناشی از یک گروه از ویروس‌ها است و معمولا از طریق نیش حشرات سرایت می‌کند. یک بیماری مشابه، انسفالوپاتی است که ناشی از سندرم ری می‌باشد.
- توکسوپلاسموز: این عفونت ناشی از انگل است. توکسوپلاسموز اغلب جنین‌ها، نوزادان کم سن و سال و افراد مبتلا به سیستم ایمنی آسیب دیده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- آمپیم سابدورال: آمپیم سابدورال به یک ناحیه‌ای از مغز اشاره دارد که معمولا پس از یک بیماری دیگر مانند مننژیت یا یک عفونت سینوسی با چرک، آبسه می‌کند یا پر می‌شود. عفونت می‌تواند به سرعت گسترش یابد، و موجب تورم و مسدود شدن خروج سایر سیال از مغز می‌شود.
- تومورها: تومور در مغز می‌تواند باعث تورم از چندین راه شود. با رشد یک تومور می‌تواند در برابر دیگر مناطق مغز فشار وارد کند. تومورها در بعضی قسمتهای مغز ممکن است باعث جلوگیری از جریان مایع مغزی نخاعی از مغز شوند. رشد عروق خونی جدید در و نزدیک تومور نیز می‌تواند منجر به ورم شود.
- ارتفاع بالا: اگر چه محققان علل دقیق را نمی‌دانند، تورم مغزی بیشتر احتمال دارد در ارتفاع بالاتر از 4،900 فوت رخ دهد. این نوع ادم مغزی معمولا با بیماری شدید حاد کوهستان (AMS) یا ادم مغزی ارتفاع بالا (HACE) همراه است.
علائم ورم مغز چیست؟
علائم ورم مغز بسته به شدت و علت متفاوت هستند. معمولا آنها ناگهان شروع می‌شوند. شما ممکن است متوجه هر یک از این علائم شوید:
- سر درد
- درد یا سفتی گردن
- تهوع یا استفراغ
- سرگیجه
- تنفس نامنظم
- از دست دادن دید یا تغییرات بینایی
- از دست دادن حافظه
- ناتوانی در راه رفتن
- دشواری در صحبت کردن
- گیجی
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
ورم مغز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
مراحل مورد استفاده توسط پزشک شما برای تشخیص ورم مغز بستگی به علائم و علت مشکوک دارد. تست‌ها و آزمایشهای رایج مورد استفاده در تشخیص این عارضه شامل موارد زیر هستند:
- معاینه‌ی سر و گردن
- معاینه‌ی عصبی
- سی تی اسکن از سر برای تعیین میزان و محل تورم
- ام آر آی از سر برای تعیین میزان و محل تورم
- آزمایشات خون برای بررسی علل ورم
درمان برای ورم مغز چیست؟
موارد جزئی تورم مغز ناشی از دلایلی مانند بیماری ارتفاع متوسط یا یک صدمه‌ی جزئی، اغلب طی چند روز رفع می‌شوند. با این حال، در اکثر موارد درمان بیشتر، به سرعت مورد نیاز است.
هدف مطمئن شدن از این است که مغز در حالی که تورم کاهش می‌یابد و علل اصلی آن درمان می‌شوند، به اندازه کافی خون و اکسیژن را دریافت می‌کند تا سالم بماند. این ممکن است نیاز به ترکیبی از درمان‌های پزشکی و جراحی داشته باشد. درمان سریع معمولا باعث بهبود سریع‌تر و کامل‌تر می‌شود. بدون آن، برخی از آسیب‌ها ممکن است باقی بمانند.
درمان ادم مغزی ممکن است شامل هر ترکیبی از موارد زیر باشد:
- اکسیژن درمانی: فراهم آوردن اکسیژن از طریق یک دستگاه تنفس مصنوعی یا سایر وسایل کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنید که خون اکسیژن کافی دارد. پزشک می‌تواند دستگاه تنفس مصنوعی را برای کمک به کاهش میزان تورم تنظیم کند.
- تزریق داخل وریدی یا تزریق وریدی: دادن مایعات و دارو از طریق ورید می‌تواند از خیلی پایین آمدن فشار خون جلوگیری کند. این امر کمک می‌کند تا مطمئن شوید که بدن، از جمله مغز، خون کافی دریافت می‌کند. با این حال، برخی از مایعات می‌توانند تورم را بدتر کنند. پزشکان تلاش می‌کنند مقدار مناسب مایعات مناسب را در افراد مبتلا به ورم مغزی استفاده کنند.
- کاهش دمای بدن (هیپوترمیا): کاهش دمای بدن و مغز کمک می‌کند تا تورم از بین برود و باعث می‌شود تا مغز بهبود یابد. این روش به عنوان یک درمان برای تورم مغز به طور گسترده استفاده نمی‌شود، زیرا انجام آن به درستی دشوار است.
- دارو: در بعضی موارد ادم مغزی، پزشک شما ممکن است دارو را برای کمک به تسکین ورم شروع کند. داروها ممکن است به دلایل دیگری نیز ارائه شوند مانند کاهش پاسخ بدن به تورم و یا حل شدن هر لخته. داروهایی که پزشک به شما می‌دهد به علت و نشانه‌های ورم مغز بستگی دارد.
- ونتریکولوستومی: در این روش جراح یک سوراخ کوچک در جمجمه را برش می‌دهد و یک لوله تخلیه پلاستیکی وارد می‌کند. مایع مغزی نخاعی از داخل مغز تخلیه می‌شود و به کاهش فشار کمک می‌کند.
- جراحی: جراحی ممکن است یک یا بیش از یکی از این اهداف را داشته باشد:
- حذف بخشی از جمجمه برای کاهش فشار داخل جمجمه؛ این روش كرانيكتومي دكمپرسيو نامیده می‌شود.
- حذف یا تعمیر منبع تورم، مانند تعمیر شریان یا رگ آسیب دیده و یا حذف تومور.
اثرات طولانی مدت ورم مغز چیست؟
داشتن اثرات دائمی ناشی از ورم مغز رایج است. مشکلاتی که متوجه آن می‌شوید بستگی به شدت و همچنین محل آسیب دارند. علائم ممکن است با یکی از موارد زیر مشاهده شوند:
- خواب
- مهارتهای تفکر و توجه
- سر درد
- افسردگی
- مهارتهای ارتباطی
- حرکت
تیم مراقبت بهداشتی برای کمک به شما برای مقابله با این چالش‌ها در دسترس است. در حالی که برخی از مشکلات ممکن است در طول زمان کاهش یابند، دیگر مشکلات ممکن است نیاز به درمان مداوم داشته باشند.
چگونه می‌توانم از سرم حفاظت کنم؟
برای محافظت از مغز، در مورد فعالیت‌های روزانه خود، این نکات را به خاطر بسپارید:
- در هنگام دوچرخه سواری، اسکیت بازی، انجام ورزش‌های برخوردی، و یا انجام فعالیت‌های دیگر که ممکن است در آنها بی‌افتید و یا به سرتان ضربه وارد شود، از کلاه ایمنی استفاده کنید.
- هنگام رانندگی یا سوار شدن در وسایل نقلیه، کمربند ایمنی را ببندید.
- اطمینان حاصل کنید که همه چیز را می‌توانید برای کنترل فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی انجام دهید.
- سیگار نکشید.
- هنگام مسافرت به ارتفاع بالا، وقت بگذارید، اجازه دهید بدن شما با ارتفاع سازگار شود.
